Commissiedebat gevangeniswezen en tbs

Op 2 december 2021 vond er een commissie debat gevangeniswezen en tbs plaats. O.a. het ‘WODC-Recidive tijdens forensische zorgtrajecten 2013-2017’ werd besproken. Valente schreef een brief om aandacht te vragen voor een aantal thema’s:

1. Aansluiting sociaal domein en soepele doorstroom en uitstroom
2. Langjarige contracten
3. Recidive tijdens forensische zorgtrajecten

Kort verslag debat

Aan het debat namen woordvoerders deel van de VVD, PVV, D66, PvdA, CU/SGP, SP en Groen Links. De heren Ellian (VVD) en Kops (PVV) stelden met name vragen over veiligheid en werkdruk in gevangenissen. De heer Sneller (D66) gaf aan dat voor gedetineerden problemen ontstaan als zij bij het verlaten van detentie geen ID bewijs en zorgverzekering meer hebben. Hij wilde weten wat de minister daaraan gaat doen. Over de forensische zorg vroeg hij naar de mogelijkheid om DJI te ondersteunen, bijvoorbeeld door een Waarborgfonds in te stellen, bij het vaker afsluiten van langer lopende contracten. Mevrouw Kathmann (PvdA) stelde in haar bijdrage dat klip en klaar is gebleken dat het hebben van een huis en inkomen voor vermindering van recidive zorgen als iemand vrij komt. Zij vroeg of er wel voldoende personeel in gevangenissen werkt om gericht te werken aan resocialisatie en voorbereiding op terugkeer in de samenleving. Ze sloot zich ook aan bij de woorden van D66 over de concrete dingen die geregeld moeten zijn na detentie: opvang, ID-bewijs, zorgverzekering.

Mevrouw Kroger (GL) vroeg aandacht voor het grote aantal korte celstraffen die niet helpen om de recidive terug te dringen. Bij werkstraffen ziet zij in het WODC onderzoek dat de recidive veel lager uitvalt. Ze vroeg de minister onderzoek te doen naar de effectiviteit van korte straffen, met name in het licht van de kans op recidive, en naar de voor- en nadelen van alternatieven. Mevrouw Bikker (CU/SGP) stelde vragen over het nieuwe subsidiekader voor vrijwilligerswerk met gedetineerden, waar voor de vrijwilligers van o.m. Exodus en Humanitas, ook een urenregistratie aan verbonden gaat worden. Ook vroeg zij naar de nieuwe koers qua geestelijke verzorging in gevangenissen.

De heer van Nispen (SP) wilde van de minister weten of hij meer geld beschikbaar gaat stellen voor de reclassering om voor, tijdens en na detentie, cliënten te ondersteunen bij de resocialisatie. Hij sloot zich aan bij D66 over de concrete zaken die altijd voor gedetineerden op orde moeten zijn zoals ID-bewijs en zorgverzekering. De heer van Nispen wilde van de minister weten hoe het komt dat de administratieve lasten in de forensische zorg maar met 2 tot 3% omlaag gaan, in plaats van de beloofde 25%. Hij stelde dat de minister snel moet besluiten over de 29 miljoen euro extra die nodig is om de kwaliteit in tbs en forensische zorg te verbeteren.

Reactie minister Dekker

Minister Dekker is bezig met andere departementen oplossingen te zoeken voor administratieve knelpunten rond ID bewijs, inkomen et cetera. Met de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens is een een eenvoudiger werkprocedure bedacht voor de afgifte van ID-bewijzen in detentie. Dit brengt een wijziging van het Paspoortbesluit mee die inhoudt dat iedere gemeente met een gevangenis in die gevangenis ID-bewijzen kan uitgeven, ook aan gedetineerden die niet in die gemeente staan ingeschreven. Die oplossing wordt in 2023 geïntroduceerd. Tot die tijd werkt Justitie met enkele gemeenten en gevangenissen aan een tussenoplossing, zodat zo veel mogelijk gedetineerden een ID-bewijs kunnen krijgen. Dat betreft nu met name de gemeenten Den Haag en Alphen aan den Rijn.
Samen met SZW gaat Justitie bekijken hoe meteen na detentie een inkomensgat kan worden voorkomen. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met de wachttijden die je in sommige gemeenten hebt voordat je een uitkering kunt aanvragen. De minister gaf aan dat de gemeenten sinds 2014 aanspraak maken op de bijdrageregeling Begeleiden gedetineerden voor werk en wonen. Dat is een regeling waarvan ongeveer drie kwart van de gemeenten ook gebruikmaakt. De minister zegde toe begin 2022 de Kamer te informeren over het extra geld voor de inzet van reclassering in de gevangenissen

Zorgverzekering tijdens en na detentie

Over de zorgverzekering tijdens detentie zei minister Dekker dat het nu de verantwoordelijkheid van de gedetineerde is om de zorgverzekering op te schorten. Justitie ziet dat dit in de praktijk niet altijd even goed gaat. Justitie overlegt nu met VWS om te bekijken of de zorgverzekering automatisch kan worden opgeschort als de detentie start en weer gewoon wordt geactiveerd als de detentie eindigt. Dat vraagt wel om een aanpassing van de Zorgverzekeringswet. Daarom worden ook alternatieven bekeken zoals een zorgverzekering die gedurende de eerst maand van de detentie kan doorlopen. Dat zou met name bij kortgestraften al enorm helpen, zo stelde de minister.

Forensische zorg

Op de vraag van de heer Van Nispen over de kwaliteit van de forensische zorg antwoordde de minister dat er gewerkt is aan een kwaliteitskader. de kosten van implementatie daarvan zijn ook bekeken. Hierover zei de minister: “Het klopt inderdaad dat het extra structureel geld zou vragen als je dat volledig wilt implementeren. Die extra kosten zitten in verbeterslagen om de kwaliteit op een hoger niveau te trekken. Denk bijvoorbeeld aan de uitbreiding van de afname, de toepassing van risicotaxatie, de inzet van ervaringsdeskundigen, extra scholing van professionals en een warme overdracht. Dat extra geld betekent op deze en nog heel veel andere punten een extra impuls en ik heb aangegeven dat dat aan een nieuw kabinet is. Wat we nu doen, is houden wat we hebben. Het gaat hier eigenlijk om nieuwe wensen en dan is het ook logischer dat daar in een nieuw kabinet naar wordt gekeken.”

Minister Dekker vond het teleurstellend dat bij de administratieve lasten de doelstelling van 25% niet is gehaald. Hij noemde geen nieuwe initiatieven om de doelstelling wel te gaan halen.
Op de vraag van D66 over de inkoop van forensische zorg antwoordde de minister dat Justitie die wil verbeteren en dat zij niet alleen op kwantiteit, maar meer op kwaliteit willen sturen. Justitie kijkt daarbij bijvoorbeeld naar de systematiek die de zorgverzekeraars hanteren. Hij gaf aan dat het achter de hand houden van capaciteit om snel mensen te kunnen plaatsen zo nodig, of tijdelijke extra capaciteit, nu in de inkoop voor hoofdbrekens zorgt. Hij gaat serieus kijken naar de mogelijkheid van een Waarborgfonds. Hij gaf aan de Kamer halfjaarlijks te zullen informeren over de voortgang op alle onderwerpen. Op dit Commissiedebat zal nog een tweeminutendebat volgen waar o.m. de VVD moties zal indienen.

Het uitgebreide conceptverslag van dit commissiedebat vindt u op de website van de Tweede Kamer.