Eerste landelijke monitor veilige opvang gepubliceerd
Vandaag presenteren de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en branchevereniging Valente de eerste landelijke monitor veilige opvang. Dit rapport brengt voor het eerst in kaart hoeveel opvangplaatsen er in Nederland zijn voor slachtoffers van huiselijk geweld. De monitor laat zien dat de druk op de opvang onverminderd hoog is en dat er een fors tekort aan veilige opvangplaatsen bestaat.
Schrijnende situaties nu concreet in beeld
Valente ontvangt al langere tijd signalen van vrouwenopvang organisaties over een structureel tekort aan plekken. Dankzij deze monitor is er nu een helder cijfermatig overzicht. Dit helpt bij het gesprek met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de VNG over de benodigde capaciteit en structurele oplossingen.
Eva Scholte, directeur-bestuurder Moviera en voorzitter landelijk netwerk vrouwenopvang van Valente: “Bijna dagelijks staan onze hulpverleners voor onmogelijke keuzes welke vrouwen en kinderen zij het laatste bed in de opvang moeten geven, welke naar een hotel en welke het thuis moeten uitzingen. En dan gaat het om heel schrijnende situaties waar er echt sprake is van acuut en/ of structureel lichamelijk, psychisch en/of seksueel geweld”.
Gezamenlijk initiatief van Valente en VNG
Veilige opvang vormt een landelijk netwerk, waarbij sommige slachtoffers vanwege veiligheidsredenen buiten hun eigen gemeente worden opgevangen. Dit maakt gemeenten en opvangorganisaties afhankelijk van elkaar. De samenwerking tussen Valente en de VNG is cruciaal om dit systeem goed te laten functioneren. De monitor biedt de cijfers die nodig zijn om deze samenwerking effectief te houden.
Jeroen Traas, directeur-bestuurder Kadera Aanpak Huiselijk Geweld: “De noodzaak om slachtoffers van huiselijk geweld voor hun veiligheid soms buiten de ‘eigen’ regio op te vangen vraagt solidariteit tussen- en een overstijgende blik van de centrumgemeenten vrouwenopvang”.
Tekort aan opvangplaatsen en toenemende druk
Uit de monitor blijkt dat er op dit moment ca. 1.000 opvangplaatsen zijn in Nederland, met een bezettingsgraad hoger dan 90%. In 40% van de gemeenten worden wachtlijsten gehanteerd, en steeds vaker moeten mensen tijdelijk in hotels of vakantieparken worden opgevangen. In 2023 ging het om ca. 190 volwassenen (met of zonder kinderen), samen goed voor ruim 3.000 overnachtingen – een verdrievoudiging van het aantal nachten ten opzichte van het jaar ervoor.
Nederland voldoet hiermee niet aan de richtlijn van het Verdrag van Istanbul, dat uitgaat van één opvangplaats per 10.000 inwoners. In Nederland is dit nu één plaats per 17.500 inwoners. Het tekort leidt ertoe dat noodbedden vaak langer bezet blijven dan de gewenste vijf dagen[1]. In de praktijk blijkt dat mensen 2 keer zo lang op een noodbed verblijven, waardoor deze bedden niet beschikbaar zijn voor nieuwe acute gevallen.
Oproep tot actie
Veilige opvang is bedoeld voor mensen die zich in een acute onveilige situatie bevinden. Lange wachttijden en tijdelijke noodoplossingen, zoals hotels, passen hier niet bij – zeker niet voor kinderen die in deze omstandigheden verkeren. De monitor laat zien dat structurele verbeteringen noodzakelijk zijn om iedereen die het nodig heeft direct een veilige plek te bieden.
De monitor onderstreept de urgentie van uitbreiding. Valente heeft de staatssecretaris gevraagd om concrete stappen te zetten en op korte termijn 30 crisisopvangplaatsen en 123 vervolgopvangplaatsen te realiseren. Dit zou een eerste aanzet tot verlichting van de druk op de vrouwenopvang zijn. Op lange termijn is er een oplossing nodig voor de verstopping in de opvang.
Maarten Hijink, directeur Valente: “Het is belangrijk dat we nu voor het eerst een goed beeld hebben van de capaciteit en bezetting van de vrouwenopvang. De resultaten laten zien dat ons land er niet in slaagt voldoende veilige opvangplaatsen te bieden. Wij schrikken van het cijfer van het aantal opvangdagen in hotels of vakantieparken. Het lukt nu niet om iedereen die dat nodig heeft een veilige opvangplek te bieden. Dat is een boodschap die het kabinet serieus moet nemen”.
Lees ook: gezamenlijk persbericht VNG en Valente
[1] Lees ook: onze visie op capaciteit in de vrouwenopvang
Contactpersoon voor de pers: Maarten Hijink, directeur Valente.