Hester Stokkel over het kwaliteitskader woonzorg: ‘Ondanks onze gezamenlijke uitdagingen moet de kwaliteit van zorg behouden blijven’
Het zorglandschap is voortdurend in beweging en de introductie van het nieuwe kwaliteitskader voor woonzorg in de langdurige ggz markeert een belangrijke stap in deze ontwikkeling. Het kader is deze week gepubliceerd in het Register van het Zorginstituut. Het is een belangrijk document dat de basis legt voor de kwaliteit van zorg in langdurige ggz. Hester Stokkel, beleidsadviseur bij Valente, speelde een cruciale rol in de ontwikkeling ervan. Zij vertelt over de meerwaarde en implementatie van het kwaliteitskader.
Herstelvisie en Positieve Gezondheid
‘Het kwaliteitskader is opgesteld vanuit de herstelvisie en positieve gezondheid, wat betekent dat het zich richt op zowel klinisch als persoonlijk en maatschappelijk herstel. Hierbij verschuift de focus van ziekte naar gezondheid. Dit betekent dat er meer wordt gekeken naar de algehele gezondheid en levenskwaliteit van cliënten, in plaats van uitsluitend naar hun aandoening.’
Een van de belangrijke aspecten van het kader is de integratie van leefgebieden. Dit houdt in dat er rekening wordt gehouden met verschillende gebieden van het leven van de cliënt, zoals wonen, financiën, en sociale contacten. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan de situatie waarin zorg wordt geleverd, waaronder de schaarste aan medewerkers en de financiële beperkingen die de toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg onder druk zetten. ‘Het document benadrukt dat ondanks deze uitdagingen, de kwaliteit van zorg behouden moet blijven.’
Verschillende perspectieven
Het kader richt zich specifiek op cliënten met een Wlz ggz-indicatie en is ontwikkeld op basis van input vanuit drie perspectieven: cliënten en naasten, professionals en zorgaanbieders, en financiers. ‘Deze drie perspectieven zorgen ervoor dat het kader breed gedragen wordt. Dit is essentieel voor de succesvolle implementatie en acceptatie van het kader.’
Het kwaliteitskader is opgebouwd rond vijf pijlers: cliënten, naasten, professionals, samenleving, en samenwerken. Deze pijlers vormen de basis voor de structuur en inhoud van het kader, en zorgen ervoor dat alle belangrijke aspecten van de woonzorg in langdurige ggz aan bod komen.
‘Voor cliënten betekent dit kwaliteitskader dat zij meer houvast en inspraak krijgen in hun eigen zorgproces. Het kader biedt een basis waarop cliënten kunnen terugvallen in gesprekken met begeleiders, waardoor zij een sterkere rol krijgen in hun zorgproces. Ook kunnen zij in gesprek gaan met bestuurders waardoor zij een stem hebben in de kwaliteit van woonzorg. Dit is een belangrijke stap richting meer herstelondersteunende zorg, waarbij de wensen en behoeften van de cliënt centraal staan. Bewonerscommissies en/of cliëntenraden zullen actief betrokken worden in de dialoog over de kwaliteit van woonzorg.’
De pijler die zich richt op professionals benadrukt aspecten zoals het geven van betekenis aan het werk, het creëren van een goede sfeer en een cultuur van samenwerking. ‘Dit zijn abstracte termen, en het is aan de organisaties deze in te vullen en vorm te geven. Er zullen ook mogelijkheden zijn voor het uitwisselen van ervaringen en goede voorbeelden, en van elkaar te leren via bijvoorbeeld een digitaal platform of of themabijeenkomsten.’
Totstandkoming kwaliteitskader
Bij het proces van het ontwikkelen van het kader waren twee werkgroepen betrokken: een groep bestaande uit beleidsadviseurs die zich richtte op de visie en uitgangspunten van het kader. En een groep van professionals, ervaringsdeskundigen en cliënten die beoordeelden of het kader praktisch uitvoerbaar is in de praktijk. Na elke bijeenkomst werd de tekst aangepast en teruggekoppeld voor feedback. Deze aanpak van gaandeweg ontwikkelen zorgde ervoor dat het kader steeds meer invulling heeft gekregen. Dit heeft geleid tot een breed gedragen document dat rekening houdt met de verschillende perspectieven binnen de langdurige ggz.
Aanleiding voor het kwaliteitskader
Hoewel het kwaliteitskader niet verplicht is, zal de Inspectie Gezondheid en Jeugd (IGJ) toezicht houden, en zorgkantoren zullen in dialoog gaan met organisaties over de kwaliteit van de woonzorg.
‘Uiteindelijk is het doel van het kwaliteitskader een cultuur te bevorderen waar organisaties van elkaar kunnen leren en samenwerken aan een betere kwaliteit van zorg en leven voor cliënten in de langdurige ggz. In 2027 verwachten we dat alle organisaties in de praktijk werken met die kwaliteitskader.’
Er was behoefte aan dit kader omdat er wel richtlijnen en standaarden bestonden voor de curatieve ggz, en niet voor het wonen en de begeleiding van cliënten in de langdurige ggz. Daarnaast zijn er veel kwaliteitskaders ontwikkeld voor andere sectoren zoals de verpleeghuis- en gehandicaptenzorg en forensische zorg. De organisaties maken ook gebruik van de kwaliteitsstandaarden voor professionals die herstelondersteunende zorg verlenen, en natuurlijk van bestaande wet- en regelgeving.
Kwaliteitskader in gebruik
Het kader is in het register van het zorginstituut opgenomen en de implementatie kan van start. Het kwaliteitskader is niet normatief, benadrukt Hester: ‘Het legt geen strikte normen op maar biedt een basis voor de kwaliteit van woonzorg in de langdurige ggz. Hoewel er wel elementen zijn die gemeten worden, zoals klant- en medewerkerservaringen, ligt de focus op gezamenlijke kwaliteitsverbetering, reflecteren, leren en ontwikkelen. Dit moet uiteindelijk leiden tot een hogere kwaliteit van zorg voor cliënten in de langdurige ggz.’
De implementatie start met een nulmeting, ook wel zelfreflectie, door de organisatie. ‘Dit betekent dat organisaties zelf gaan evalueren in hoeverre zij voldoen aan de eisen van het kader en waar zij wel of nog niet aan voldoen. Op basis van deze nulmeting maken organisaties een plan van aanpak om de kwaliteit van zorg verder te verbeteren.’
Het kwaliteitskader biedt organisaties de vrijheid om op hun eigen manier invulling te geven aan de gestelde eisen. Dit betekent dat er geen strakke formats zijn voor bijvoorbeeld het kwaliteitsverslag, maar dat organisaties wel een algemeen beeld moeten schetsen van hun behaalde resultaten en toekomstplannen. Deze vormvrijheid zorgt ervoor dat organisaties kunnen aansluiten bij reeds bestaande kwaliteitskaders en hun eigen unieke aanpak kunnen behouden.
Integrale aanpak als meerwaarde
Een essentieel onderdeel van het kwaliteitskader is de betrokkenheid van verschillende samenwerkingspartners. Dit zorgt ervoor dat de zorg rondom de cliënt zo dicht mogelijk bij hun eigen leefomgeving wordt georganiseerd. ‘Door de expertise en kennis van verschillende partijen te bundelen, kan er beter ingespeeld worden op de wensen en behoeften van de cliënt en kan er een meer integrale en herstelgerichte zorg geleverd worden.’
Het kwaliteitskader woonzorg in langdurige ggz is er voor mensen die woonzorg nodig hebben, ongeacht welke indicatie zij hebben, in welke vorm zij zorg krijgen, en in welke omgeving zij wonen/verblijven. ‘Met dit nieuwe kwaliteitskader hebben cliënten en zorgorganisaties een waardevol hulpmiddel in handen om de kwaliteit van zorg en leven te verbeteren.’