Karin Boudewijns, directeur zorg HVO-Querido: ‘Ik voelde me eenzaam, ik miste de verbinding’

Henk-Willem Klaassen is naastenadviseur bij HVO-Querido en schrijft voor Valente een aantal blogs over naastenbetrokkenheid bij cliënten. Hij sprak met Karin Boudewijns, directeur zorg bij HVO-Querido over dit onderwerp. Niet alleen over het beleid van de organisatie, maar ook haar persoonlijke ervaring – Karins partner kreeg een paar jaar geleden een hartstilstand en daardoor een hersenbeschadiging. Hij moest langdurig behandeld en gerevalideerd worden.

Hoe is het met je?

‘Het gaat nu heel goed met mij, ik heb het erg naar mijn zin bij HVO-Querido en met Mario, mijn partner, gaat het ook weer goed. De periode dat hij na zijn hartstilstand in coma heeft gelegen heeft sporen achtergelaten, maar zijn herstel is veel beter gegaan dan ik een paar jaar geleden voor mogelijk hield.

Als je me die vraag een paar jaar geleden had gesteld, had ik gezegd: ik voel me hartstikke eenzaam en wat fijn dat je belt, want ik heb het gevoel dat jullie mijn partner behandelen zonder te weten wie hij is en wat zijn krachten zijn. Jullie staan appeltaarten met hem te bakken, terwijl hij dat nooit gedaan heeft in zijn leven en ook nooit zal doen na de revalidatie. Muzíek, dat is zijn passie, daar komt hij mee verder! Als jullie mij nou zouden betrekken, dan konden jullie hem veel meer op maat helpen.

Ik ben doorgaans assertief, maar als naaste bij de behandeling en revalidatie van mijn partner, voelde ik mij niet in mijn kracht. In deze situatie voelde ik me afhankelijk van zo’n organisatie waar mijn partner geholpen werd. Ik voelde wel van alles, maar ik vond het best moeilijk om daar zelf een gesprek over aan te gaan. Er zat een laagje om me heen, ik kon niet overal ‘bij’ zijn. Ik was ook bezig om het allemaal te verwerken, te duiden, dat was best zwaar. Ze zeiden wel tegen me, je kan altijd bellen, maar ik voelde me bezwaard. Ik had het fijner gevonden als ze mij belden, met mij de verbinding aangingen.’

Kon je (toen of achteraf) met je partner praten over zijn herstel? Hebben jullie die periode kunnen verwerken?

‘Mario heeft een heel andere beleving van de tijd in het ziekenhuis en revalidatiecentrum dan ik. Voor mij was dit best een traumatische tijd met veel onzekerheid. Mario zelf heeft hier geen herinneringen aan. Ik heb in die tijd wel een dagboek bijgehouden en foto’s gemaakt, aan de hand daarvan hebben we onze ervaringen met elkaar gedeeld. Voor mij heeft deze tijd geen zware lading meer en is het iets wat wij hebben meegemaakt en onderdeel is van ons leven. In mijn verwerkingsproces heb ik ook geleerd dat zijn revalidatieproces niet mijn revalidatieproces was. Ik was twee levens aan het leiden. Ik heb geleerd dat zijn proces niet het mijne is en dat ik me daar bewust van moet zijn.’

Was die verwerking voor jou beter of makkelijker gegaan als je meer betrokken was geweest in zijn herstel?

‘Ja dat geloof ik zeker. Ten eerste omdat ik de hulpverleners mee kon geven wie hij is, waar zijn krachten liggen. Ik zou me dan meer onderdeel van het revalidatietraject hebben gevoeld. De keren dat ik wel interesse voelde en betrokken werd voelde voor mij heel warm. Door die betrokkenheid voelde ik me gezien, in mijn emoties en in mijn rol in het leven van Mario.’

Hoe heeft je persoonlijke ervaring op dit gebied je werk bij HVO-Querido beïnvloed?

‘Ik ben er wel bewuster mee bezig hoe belangrijk de rol van de naaste is. En ook hoe lastig het voor naasten om je betrokkenheid handen en voeten te geven. Je wilt graag iets betekenen maar vraagt je ook af of dat wel kan, en hoe dat dan aan te geven. Het scheelt als professionals het gesprek hierover beginnen.’

Hulpverleners worstelen met het feit dat als ze naasten gaan bellen, dat ze toestemming moeten hebben van de cliënt omdat ze anders diens privacy schenden. Hoe zie jij dat?

‘Dat privacy-element snap ik eerlijk gezegd niet. Je gaat toch niet over de cliënt praten? Je bent juist geïnteresseerd hoe het met die naaste gaat, die bovendien ook heel belangrijk is voor jouw cliënt.’

Wat gaat er goed in het naastenbeleid bij HVO-Querido en wat zou er volgens jou nog beter/anders mogen?] 

‘We zijn er nog maar ‘net’ mee begonnen. Ik ben blij dat we een actueel naastenbeleid hebben, dat parallel loopt met de generieke module naasten. Ik ben blij dat teams het aanbod krijgen om trainingen te volgen en daardoor zelf op een spoor gezet worden hoe zij naasten meer of ander kunnen betrekken. Er worden van allerlei trajecten ingezet, naasten krijgen een pilot training van het Trimbos aangeboden, er zijn zes naastenavonden georganiseerd voor naasten met thema’s die gaan over hun rol als naaste, er is een online module ontwikkeld die binnenkort ook voor alle leden van GGZ-Ecademy beschikbaar is. De last ligt hem bij dat er zoveel ontwikkelingen zijn, en dat natuurlijk ook nog in tijden van Corona. Je hoopt dat teams het belang zien en kunnen omdenken en de uitdaging oppakken, wetende dat dat soms een lang traject nodig heeft.’

Ik begon met de vraag ‘hoe is het met je?’. Hoe belangrijk is het voor jou als directeur zorg dat we die vraag aan de naasten van onze cliënten stellen?

‘Je kunt niet om mensen heen die veel grotere rollen hebben in het leven van de cliënt dan wij als zorgverlener. Ik vind dat we die vraag altijd moeten stellen aan naasten. Omdat het altijd is. Het zou heel raar zijn dat al die mensen die bij mij betrokken zijn, buitengesloten worden als ik opgenomen zou worden. Dan heb je een dubbel verlies; je ziekte en je netwerk.

“Hoe is het met je” kan een heel krachtige vraag zijn. Het gaat om de verbinding. Door die vraag te stellen maak je verbinding tussen jou als hulpverlener, de cliënt, zijn naasten en zijn echte wereld.’

Over de auteur: Henk-Willem Klaassen is sinds eind 2019 naastenadviseur bij HVO-Querido. In de 30 jaar dat hij als sociaal-psychiatrisch verpleegkundige werkzaam was heeft hij zich gespecialiseerd in naastenbeleid. Hij heeft onder andere het boek Bondgenoten, hoe familieleden en hulpverleners in de psychiatrie kunnen samenwerken, geschreven. Als naastenadviseur is hij met een projectteam verantwoordelijk om een actueel naastenbeleid handen en voeten te geven. Daarnaast geeft hij via zijn bedrijf Naast en betrokken ggz-instellingen adviezen en biedt trainingen en workshops aan, om zijn kennis en kunde over te dragen aan hulpverleners en ggz-instellingen. Voor Valente schrijft hij met enige regelmaat blogs over het betrekken van naasten, die vind je hier.

Contact? henk.willem.klaassen@hvoquerido.nl en www.naastenbetrokken.nl