Kwaliteit nachtopvang voor dak- en thuislozen verbeterd, maar sterke variatie tussen gemeenten

Ondanks de kwaliteitsverbetering van de afgelopen twee jaar, bestaan er grote verschillen tussen nachtopvanglocaties voor dak- en thuislozen. Daarom is het nodig dat aanbieders van maatschappelijke opvang en gemeenten de kwaliteit van de opvang verder verbeteren. De ontwikkeling van een kwaliteitsstandaard zou daarbij helpen. Mensen die dak- of thuisloos raken moeten kunnen rekenen op kwalitatief goede opvang en begeleiding, onafhankelijk van de gemeente waar ze aankloppen.

Uit de onderzoeken naar de Staat van de Nachtopvang 2019 en 2021, die branchevereniging Valente heeft uitgevoerd onder 41 leden die nachtopvang aanbieden, blijkt dat aanbieders van maatschappelijke opvang en gemeenten de afgelopen twee jaren hard gewerkt hebben aan de verbetering van kwaliteit van de opvanglocaties. Er is een toenemend aanbod van kleinschalige opvang. Er zijn meer één- of tweepersoonskamers met keukenblokje en/of eigen sanitair in plaats van de grote slaapzalen. De coronapandemie heeft deze ontwikkeling een extra impuls gegeven. Ook is op steeds meer plekken sprake van 24-uursopvang.

Ondanks een kwaliteitsverbetering sinds 2019 varieert het sterk per gemeente wat er wel of niet aangeboden wordt. Voorbeelden van verschillen zijn de mate van het aanbieden van medische zorg en de hantering van toelatingscriteria. Ook worden mensen niet overal gewezen op de mogelijkheid op ondersteuning van een onafhankelijke cliëntondersteuner (straatadvocaat) en vaak ontvangen ze geen schriftelijke onderbouwing wanneer hen de toegang wordt geweigerd. Dit is het gevolg van de lokale vrijheid van centrumgemeenten om de regelgeving, kwantiteit en kwaliteit te kunnen bepalen. Dit geeft lokaal grote en niet uitlegbare verschillen.

Valente constateert dat op dit moment niet overal voldoende kwaliteit van opvang wordt geboden. Het maakt uit in welke gemeente mensen die dak- of thuisloos raken aankloppen. Om de kwaliteitsverbetering van de afgelopen twee jaar door te zetten, pleit Valente voor de ontwikkeling van een gezamenlijke kwaliteitsstandaard.

Daarnaast is nodig om het aantal dakloze mensen te laten dalen, door het creëren van voldoende woonmogelijkheden en de inzet van Housing First.

Ten derde zijn er voldoende financiële middelen nodig om tot kwaliteitsverbetering te komen. De ‘Blokhuismiddelen’ hebben een impuls gegeven aan de kwaliteit van de opvang, maar we zijn er nog niet. De 65 miljoen euro die het nieuwe kabinet jaarlijks structureel extra ter beschikking stelt voor de aanpak van dakloosheid, kan hiervoor ingezet worden. Temeer de grote taak waar de maatschappelijke opvang voor staat, gezien de aanhoudende vraag, de toenemende complexiteit mede door de verscheidenheid aan doelgroepen en daarmee het beroep dat het veld op de expertise van de maatschappelijke opvang doet.

Je vindt het gehele onderzoek en de factsheet in de Valente kennisbank via deze link.