Minder mensen met problematische schulden?
Afgelopen juni kwam het CBS met een dashboard Schuldenproblematiek[1]. Hierin is de schuldenproblematiek in beeld gebracht en wat blijkt? Het aantal mensen met problematische zou in oktober 2020 gedaald zijn t.o.v. begin 2020. Dat lijkt goed nieuws.
Maar is dat ook zo? Wanneer we verder lezen blijkt dat de instroom van mensen met problematische schulden stabiel is gebleven. De uitstroom is groter geworden, waardoor het totaalcijfer gedaald is.
Ondanks de stabiele instroom lezen we in de jaarcijfers van de NVVK dat het aantal aanmeldingen bij de schuldhulpverlening in 2020 gedaald is. In 2020 werden bovendien slechts drieduizend mensen toegelaten tot de wettelijke schuldsanering. Dat is een derde minder dan een jaar eerder en het laagste aantal sinds de start van de Wet schuldsaneringen natuurlijke personen, eind 1998. Ook het aantal faillissementen in 2021 is tot nu toe historisch laag.
Gaat het dan zo goed?
Het korte antwoord is nee. In augustus 2020 meldt de Nederlandse Schuldhulproute (NSR), een organisatie die zich inzet om Nederland schuldenvrij te maken, dat er juist een toename is aan mensen met schulden. Sinds het begin 2020 hebben al ruim 100.000 mensen via de website van de organisatie hulp gezocht. Vorig jaar was de hulpvraag een stuk minder, toen vroegen in dezelfde periode 54.000 mensen om ondersteuning.
Golf komt later
Steunmaatregelen van de overheid houden veel bedrijven tijdens de coronacrisis overeind en bedrijven krijgen vaker het voordeel van de twijfel bij de overweging van een faillissement. De verwachting is daarom dat na de crisis meer bedrijven om zullen vallen en dus meer mensen hun baan zullen verliezen. Voor mensen die van werk naar WW of bijstand gaan geldt dat de instroomkans in de problematische schulden hoger is dan iemand die deze life event niet heeft meegemaakt.
Bij de crisis van 2008 kwamen ook veel problemen later pas naar boven. SchuldenLabNL berekende dat het gemiddeld vijf jaar duurt voordat iemand hulp inroept bij financiële problemen. De kans is groot dat huishoudens die door corona in de financiële problemen kwamen (nog) niet zichtbaar zijn in de geregistreerde problematische schulden en dat over vijf jaar de golf aanmeldingen bij de schuldhulpverlening zich aan zal dienen. In die tijd zijn er verschillende mogelijkheden voor organisaties en instanties om eerder in te grijpen. Valente heeft hier eerder een animatie over gemaakt.
Kwetsbare groepen
Uit de cijfers van het CBS blijkt dat meer huishoudens met problematische schulden thuiswonende kinderen hebben. Ook is er een lichte toename in personen in instellingen met geregistreerde problematische schulden.
Uit het onderzoek ‘When financials get tough, life gets rough?’ van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat de kosten van de geestelijke gezondheidszorg (ggz) sterker stijgen nadat mensen in financiële problemen terechtkomen. Ook neemt de kans op gebruik van ggz en sociale en/of financiële hulpverlening toe.
Dat juist deze kwetsbare groepen vaker schulden krijgen is een bijzonder zorgelijke ontwikkeling. Dat de kans op gezondheidsproblemen ook nog eens toeneemt wanneer er financiële problemen zijn laat zien dat hier direct actie op nodig is.
Voorbereiding
Hoewel minder mensen instromen in de schuldhulpverlening stijgt het aantal mensen met schulden en de verwachting is dat die stijging door zal zetten. We moeten ons voorbereiden op wat gaat komen. Valente heeft een Themanetwerk Armoede en Schulden opgericht om knelpunten die onze doelgroep tegenkomt op dit vlak bespreekbaar te maken en van elkaar te leren, maar dat is niet voldoende.
Investeren in vroegsignalering en schuldhulpverlening moeten nu plaatsvinden. We moeten doen waar Nederland goed in is: dijken bouwen voor de golf die gaat komen, zodat we later niet met z’n allen nat gaan.
Voor meer informatie kun je contact opnemen met Marthe Riemeijer; marthe.riemeijer@valente.nl
[1] https://dashboards.cbs.nl/v3/SchuldenproblematiekInBeeld/