Ombouwen nachtopvanglocaties voor dakloze mensen dringend nodig

De Federatie Opvang (Valente) concludeert op basis van het onderzoek ‘Staat van de Nachtopvang’ dat grote veranderingen nodig zijn om de opvang van dakloze mensen effectiever te maken. De traditionele nachtopvang, zoals die op veel plaatsen nog bestaat, waar mensen een bed voor de nacht hebben in een slaapruimte die zij delen met vier tot tien andere mensen, levert geen goede resultaten op. Er is vaak sprake van een troosteloos verblijf, zonder uitzicht op snelle verbetering van de situatie. Valente pleit daarom voor ombouw van de nachtopvang naar kleinschalige 24-uurs verblijfsopties en zo snel als mogelijk een woning.

Inzet van gemeenten en organisaties is groot

Het onderzoek laat zien dat in veel gemeenten en opvangorganisaties geïnvesteerd hebben in uitbreiding van plaatsen om ervoor te zorgen dat zo min mogelijk dakloze mensen op straat slapen. Die uitbreiding heeft vooral in de nachtopvang plaats gevonden. Uit het onderzoek blijkt dat de meeste respondenten van het onderzoek dit geen goede oplossing vinden voor het probleem van dakloosheid. De nachtopvang is een voorziening die op veel plaatsen vooral bed, bad en brood biedt en de mogelijkheid om een briefadres, uitkering en zorgpolis te regelen. Individuele hulpverlening en screening op problemen vindt overwegend niet vanaf de eerste dag plaats. Daardoor ontstaat vertraging bij het vinden van de juiste hulp. Dat kan schuldhulp zijn, maar ook ggz of verslavingsbehandeling, toeleiding naar werk of naar beschermd wonen. Voor individuele hulp is ook geen budget beschikbaar. Terwijl er twee keer zoveel dakloze mensen zijn als in 2010, is het budget dat gemeenten krijgen voor opvang vrijwel hetzelfde gebleven.

Buitenlopen overdag versterkt survivalmodus van dakloze mensen

Elke ochtend moeten cliënten van de nachtopvang weer naar buiten. Dat leidt tot omstandigheden waarin iemand niet rustig kan nadenken over de volgende stap die nodig is om zijn situatie te verbeteren. Sommige mensen zijn ook ziek of hebben verstandelijke of lichamelijke beperkingen. In dat geval leidt het buitenlopen vaak tot verdere achteruitgang van de situatie. Het verblijf in de openbare ruimte, zonder dat iemand geld voor eten of openbaar vervoer heeft, of toegang tot een toilet, kan leiden tot verdere problemen zoals boetes voor zwart rijden of wild plassen.

Nachtopvang leidt niet tot goede resultaten

Uit de respons op het onderzoek blijkt dat veel organisaties zich realiseren dat nachtopvang in de traditionele vorm onvoldoende mogelijkheid biedt tot een herstart. Men zoekt ook naar manieren om de accommodatie zowel als de werkwijze te verbeteren. Daarvoor is samenwerking met meerdere gemeentelijke beleidsafdelingen noodzakelijk. Geconstateerd wordt dat er nog niet veel gemeenten zijn die de functie van nachtopvang vormgeven in overleg met opvangorganisaties, diverse beleidsafdelingen van de gemeente, cliëntenvertegenwoordigers, politie en andere ketenpartners. Nachtopvang lijkt een ‘beleidsarm’ deel van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning te zijn. Valente vindt dat hier snel verandering in moet komen. Nu elk jaar meer dakloze mensen bij de opvang aankloppen, kan het niet zo zijn dat vastgehouden wordt aan een werkwijze uit de 19e eeuw. Een radicale verbeterslag en investeringen zijn nodig.