Overzicht dakloosheid in Europa 2020
Klik hier voor een update: overzicht dakloosheid in Europa 2022
In het vijfde Overview on Housing Exclusion (Overzicht van Uitsluiting van Huisvesting), dat op 23 juli 2020 aan EU Commissaris Nicolas Schmit is overhandigd, geeft FEANTSA inzicht in de vele groepen mensen die getroffen worden door dakloosheid. Speciale aandacht daarbij voor de effecten van de COVID19-crisis op de toegang tot opvang en zorg, ook voor vluchtelingen, in de Europese Unie.
Bekijk hier het rapport. De overzichten met cijfers dakloosheid per land vind je vanaf pagina 12 (Recent estimates of the number of homeless people in European countries).
Wat opvalt in het overzicht is dat de groepen mensen die met dakloosheid te maken krijgen steeds meer divers worden. In Zweden steeg het aandeel vrouwen in de totale daklozenpopulatie van 17% naar 38% tussen 1993 en 2017. In Ierland is 1 op de 3 dakloze mensen een kind. In Finland heeft een kwart van de dakloze gezinnen een migratieachtergrond. In Nederland steeg het aantal dakloze jongeren van 9.000 in 2009 tot 12.600 in 2018. Kinderen, jongeren, gezinnen, migranten en vluchtelingen maken steeds vaker deel uit van de groep dakloze mensen. Naar schatting zijn in de EU nu 700.000 mensen dakloos.
In het overzicht is ook op een rij gezet welke maatregelen Europese landen genomen hebben om de verspreiding van corona onder dakloze mensen tegen te gaan. Begin april riep de Europese Commissie alle landen op om speciale maatregelen te treffen voor kwetsbare groepen, zoals dakloze mensen. Een grote variëteit aan maatregelen werd zichtbaar in de maanden daarna. Voorbeelden daarvan zijn de mobiele testcentra in Denemarken, Portugal, België en Ierland. Veel landen maakten alternatieve accommodatie mogelijk, bijvoorbeeld in Spanje waar dakloze families een kortlopend huurcontract kregen in leegstaande toeristenaccommodatie. Veel landen hebben alle mogelijke leegstaande gebouwen, zoals hotels en sportaccommodatie ingezet om ‘thuisblijven’ mogelijk te maken voor dakloze mensen. Het tijdelijk stopzetten van huisuitzetting vond plaats in Hongarije, Duitsland, Frankrijk, België, Oostenrijk, Ierland, Kroatië, Portugal, Spanje, Nederland, Verenigd Koninkrijk en Luxemburg.
Vluchtelingen
Het overzicht laat zien dat vluchtelingen ernstig zijn getroffen door de COVID19-crisis. Het sluiten van de grenzen heeft het tijdelijk onmogelijk gemaakt om te reizen naar de EU om asiel aan te vragen. In een aantal landen, waaronder Spanje, Hongarije en Griekenland, was asiel aanvragen tijdelijk niet mogelijk. Soms kon men wel asiel aanvragen, maar alleen online (België) of schriftelijk (Frankrijk). In Nederland konden asielzoekers niet meer in opvangcentra van het COA terecht, maar werd voor hen apart opvang geregeld. Vluchtelingen die vanaf maart aankwamen op de Griekse eilanden, verblijven daar in centra waar geen toegang is tot water, basale hygiëne, voedsel en medische hulp. Aan ongedocumenteerde mensen werd in Nederland tijdens de crisis wel opvang en hulp geboden, maar vanaf 1 juli niet meer. België ontsloeg 300 ongedocumenteerde mensen uit overvolle gevangenissen om besmetting te voorkomen. Het is niet bekend of voor hen elders wel opvang was. In het overzicht is een uitgebreid overzicht opgenomen van de opvangsystemen voor asielzoekers in de EU-landen.
Het Overzicht sluit af met de European Index on Housing Exclusion 2020. In de index zijn de cijfers per land te vinden over de kosten van huisvesting voor huurders en huiseigenaren met een minimuminkomen. De kwaliteit van huisvesting en het effect daarvan op de kwaliteit van leven, is per land in kaart gebracht. Tenslotte is op een rij gezet welke investeringen Europese landen vanuit overheidsmiddelen doen om te zorgen voor voldoende huisvesting en voor de betaalbaarheid daarvan (huurtoeslag). Uit dat overzicht blijkt dat Nederland tussen 2008 en 2018 veel minder is gaan uitgeven aan het bouwen van betaalbare woningen, de investeringen zijn in die periode met 38.5% gedaald.
Respons EU Commissaris Nicolas Schmit
In zijn respons op de vijfde ‘Overview on Housing Exclusion’, bevestigde Nicolas Schmit dat in de hele Europese Unie de structurele investeringen in sociale huisvesting met 31% gemiddeld zijn gedaald. ‘De markt is geen garantie gebleken voor voldoende adequate huisvesting’, reageerde hij. ‘Het feit dat kinderen de snelst groeiende groep daklozen zijn, is geen ‘fact of life’, maar gevolg van overheidsbeleid.’ Commissaris Schmit kondigde aan dat hij de EU-lidstaten actief gaat oproepen om EU-fondsen in te zetten voor de aanpak van dakloosheid. Hij zal ook een Platform tegen Dakloosheid in het leven roepen. Verder gaat hij bezien of de EU structureel data over dakloosheid gaat verzamelen.