Re-integratie na huiselijk geweld: ‘Het negatieve kan positief worden door je eigen kracht’

In een vergaderkamer van vrouwenopvangorganisatie Blijf Groep in Almere zitten Natasja en Arnouk. Natasja was er cliënt, maar nu is ze vrijwilliger. Met het programma De Nieuwe Toekomst leerde Natasja hoe ze controle kon nemen over haar eigen leven en kreeg ze perspectief op economische zelfstandigheid.

Na haar tijd als cliënt bij Blijf Groep, nu vier jaar geleden, ging Natasja (32) aan de slag met haar persoonlijke ontwikkeling. Als kind, nog vóór haar eigen ervaringen met huiselijk geweld, wilde ze altijd al hulpverlener worden voor kwetsbare moeders. ‘Ik had een woning gekregen maar geen nazorg gevraagd, dus nadat ik uit de opvang kwam was het klaar. Toen viel er een gat en ik wilde ontdekken wie ik ben en wat ik kan.’ Daarom nam ze contact op met Arnouk Ko van Blijf Groep met het plan om op de locatie in Almere vrijwilliger te worden.

‘Ik zie in Natasja een jonge vrouw met heel veel ambities’, zegt Arnouk. ‘Ze was natuurlijk welkom als vrijwilliger, maar ik wilde graag ontdekken wat ze nog meer in haar mars heeft. Veel, dacht ik.’ Wilde ze niet meedoen met De Nieuwe Toekomst?

In eerste instantie aarzelde Natasja eigenlijk. ‘Ik met een coach? Ik heb graag de regie in eigen handen en ben erg zelfstandig. Vanuit Blijf Groep ben ik naar mijn eigen woning gegaan en kon én mocht ik zelf alles regelen. Maar ik was nieuwsgierig naar wat De Nieuwe Toekomst mij te bieden had, want ik wilde wel graag ontdekken wie ik ben en wat ik kan.’ Ook wilde ze haar contacten wel verbreden en van anderen leren. Dus nam ze het aanbod aan. ‘Als je niet probeert dan weet je het ook niet.’

De Nieuwe Toekomst: uniek

De Nieuwe Toekomst (DNT) is de enige training in Nederland voor vrouwen met ervaringen van huiselijk geweld gericht op participatie en werk. Het programma helpt herhaling van geweld te voorkomen en stimuleert economische zelfstandigheid door de focus te verleggen van de persoon naar hun positie in de samenleving. DNT is ontwikkeld door de Nederlandse Vrouwen Raad en Valente, met Stichting 180 als landelijke coördinator.

Deelnemers aan DNT starten in groepen van 8-10 deelnemers en doorlopen verschillende groepsbijeenkomsten. Gedurende negen maanden ontvangen ze ondersteuning van een vrijwillige coach, die hen begeleidt bij het bereiken van vooraf vastgestelde doelen. De interventie heeft als doel economische zelfstandigheid te bevorderen, waarbij elke vooruitgang in die richting van belang is. Er is een diversiteit aan materiaal beschikbaar, waaronder een handboek voor trainers en coördinatoren, evenals een werkboek voor deelnemers. De aanvangs- en eindresultaten worden gevolgd aan de hand van de Zelfstandigheid-Matrix (ZRM).

Wat kun je wél?

Natasja begon in april 2023 met het traject bij Blijf Groep, dat De Nieuwe Toekomst in tien bijeenkomsten doet. Elke week komen de deelneemsters samen in de bieb in het centrum van Almere. Voor veel vrouwen is dat fijner dan bij Blijf Groep zelf omdat het de vrouwen eraan herinnert hoe klein en kwetsbaar ze waren toen ze net instroomden in de opvang. Voor deelneemsters van buiten Blijf Groep is een neutrale omgeving ook prettig.

Na aantal bijeenkomsten leer je de coaches kennen. Natasja’s coach viel door persoonlijke omstandigheden helaas uit. Arnouk, die als coördinator o.a. deelneemster werft en contact onderhoudt met klantmanagers bij gemeenten, nam de rol van coach op zich.

DNT is sterk gericht op participatie door werk, maar niet alleen maar. Om terug te keren en participeren moet je je eigen ik kennen en goed in je vel zitten, zegt Natasja. ‘De bijeenkomsten en het opdrachtenboek gaan ook over: wie ben jij? Wat kun je wél? Je leert dingen als je grenzen aangeven en complimenten geven en ontvangen. Dingen die denk ik heel veel mensen moeilijk vinden, ook als ze niet met iets als huiselijk geweld te maken hebben gehad.’ Samen maak je een doelenlijst – waar sta je, waar wil je heen en wat heb je daarvoor nodig? ‘Je leert ook van elkaar: jij pakt dat zó aan, misschien heb ik daar wat aan.’

‘Ik wil laten zien dat je met doorzettingsvermogen verder kunt komen’

De deelnemers aan DNT hebben wel allemaal ervaring met huiselijk geweld, maar dat ligt in het verleden, benadrukt Natasja. ‘Als iemand in een dip kwam over haar verleden, dan zeiden we: maar kijk eens waar je nu al staat? Je ziet mensen groeien. Een van de deelneemsters kwam heel klein en timide binnen, maar ging na de training met rechte rug naar buiten. Heel mooi.’

Met één andere deelneemster spreekt ze nog af en toe af, er is een appgroep en soms kom je elkaar op straat tegen.

Deelname aan De Nieuwe Toekomst heeft haar persoonlijk sterker gemaakt, zegt Natasja. ‘Ik heb goed geleerd wat wel en niet bij mij past, nee leren zeggen. Ik kan meer dan ik dacht. Ik zie mijn eigen waarde beter en voel het meer als ik gewaardeerd word. Die zware rugzak waarmee je bij de opvang binnenkwam, daar kun je ook een trolley van maken. Die mag je af en toe best opendoen om te kijken wat erin zit, maar het hoeft niet meer zo zwaar te wegen.’

Eigen toekomst

Natasja ondersteunt nu als vrijwilliger de gastvrouwen bij Blijf Groep, het idee is dat ze steeds verder doorgroeit en werkervaring opdoet. ‘Mijn negatieve ervaring was in die zin positief;  ik wil laten zien dat je met doorzettingsvermogen verder kunt komen. Ze ondersteunt bij praktische zaken zoals boodschappen, laatst hielp ze bij een beautydag en de kerstbrunch. Soms wordt er wat persoonlijks verteld. ‘Ik kan dan vooral luisteren, en doorverwijzen.’ Ze gaat met kleine stapjes. ‘Mijn droom is om mensen te helpen met mijn levenservaring. Ik hoop mezelf te kunnen ontwikkelen door het volgen van een studie of cursus richting ervaringsdeskundigheid.

Verder droomt ze er vooral van om met een mooie baan een huis en een nieuwe auto te kunnen kopen. En mooie reizen te maken. ‘Ik ben niet vaak op vakantie geweest, nog nooit met het vliegtuig. Ik wil spannende dingen doen, blijven leren en mijn grenzen verleggen.’

Starten met De Nieuwe Toekomst in jouw gemeente?

Starten met DNT gebeurt vaak in samenwerking tussen een vrouwen(opvang)organisatie en de gemeente. Gemeenten of uitvoerders die De Nieuwe Toekomst willen aanbieden kunnen zich melden bij Stichting 180 voor hulp bij het opstarten. Met ondersteuning door het Oranje Fonds en het ING Nederland Fonds wordt het opstarten van de eerste twee groepen financieel aantrekkelijk gemaakt.

Natasja maakt graag een beetje reclame voor DNT. Ze heeft haar contactpersoon bij het UWV in contact gebracht Blijf Groep, om te kijken of het UWV wat kan betekenen voor De Nieuwe Toekomst.  ‘Als je het standaard aanbiedt na uitstroom, maak je sterkere vrouwen die klaar zijn voor hun toekomst’, zegt Natasja. Vrouwen met huiselijk geweldervaringen komen niet snel naar een gemeentelijk arbeidstraject toe of ze komen wel, maar houden zich er stil en haken af. ‘Er kan een groot gat zijn tussen de opvang en solliciteren. Het begrip van dames met dezelfde achtergrond en dezelfde doelen is fijn.’

 ‘Als je het standaard aanbiedt na uitstroom, maak je sterkere vrouwen die klaar zijn voor hun toekomst’

Ook levert het een netwerk op, voor de vrouwen die vaak vanuit een andere regio naar de opvang komen en maar weinig contacten hebben. Een stevig netwerk speelt een belangrijke rol bij het verkrijgen van een goede sociaal-economische positie én het voorkomen van (herhaling van) huiselijk geweld.

‘In de vrouwenopvang ben je heel veel aan het regelen. Veel vrouwen zitten zo diep in angst en verdriet dat ze door de bomen het bos niet zien. De Nieuwe Toekomst geeft je handvatten voor de toekomst. In het verleden ben je klein gemaakt en nu moet je opnieuw leren wat je wél kunt en hoe je daar kunt komen. Je wordt er sterker van. Het negatieve kan positief worden door je eigen kracht.’ En die kracht, die ontdek je met De Nieuwe Toekomst.