Verkiezingsblog: ‘Aanpak van dakloosheid kan niet zonder schuldhulpverlening’
Voor de Tweede Kamerverkiezingen schreef Guusta van der Zwaart (bestuurder Tussenvoorziening) een blog bij het speerpunt van Valente: voor iedereen een schuldenvrije toekomst.
‘“Geef me een woonplek en ik kan verder”, is vaak het antwoord op de vraag wat een dakloze cliënt in onze opvang nodig heeft. Dat is het fundamentele begin, zonder die stap ben je nergens. De basics om een bestaan op te bouwen blijven ook anno 2021: een veilig thuis, inkomen, gezondheid.
Vanaf de oprichting van de Tussenvoorziening richten we ons op het bieden van dat wat nodig is om verder te komen. Voor iemand die dakloos is geraakt is dat naast een woning meestal ook gespecialiseerde financiële hulpverlening. Collega’s vertellen nog regelmatig het verhaal van de eerste dakloze cliënt die via de Tussenvoorziening aan een woonplek werd geholpen. Want wat gebeurde er? Hij ging niet. Uit angst voor de schuldeisers die op de stoep zouden staan.
Dat was ruim twintig jaar geleden het startsein voor de oprichting van onze afdeling Stadsgeldbeheer, gespecialiseerde schuldhulpverlening voor mensen met complexe schulden. Want deze meneer was niet de enige. Bekend is dat 90% van de mensen in de opvang schulden heeft die het opbouwen van een nieuw en vooral ook duurzaam bestaan fundamenteel in de weg staan.
Onze ervaring leert dat vrijwel iedereen weer kan wonen, ondanks complexe schulden. Met Housing First en gemengd wonen bieden we dakloze cliënten dat huis en begeleiding die nodig is. Het regelen van inkomen en schulden is daarbij net zo belangrijk. Zodat de huur, gas, water, licht, zorgverzekering en boodschappen kunnen worden betaald. Stadsgeldbeheer start daarom direct met een financiële intake. Dit doen we zo vroeg mogelijk, het liefst in de opvang. We nemen samen het inkomen en de schulden door. Is er nog geen inkomen? Dan gaan we samen naar Gemeente Utrecht om een daklozenuitkering aan te vragen. Ligt er te hoog beslag? Dan vragen we de deurwaarder de beslagvrije voet aan te passen. We ordenen zo samen alvast de schulden en prioriteren de acties. Dit geeft uitzicht en vertrouwen.
Schulden zijn naast relatiebreuk vaak de directe aanleiding van dakloosheid. Door de stress raak je in overlevingsstand en richt je je op kortetermijnoplossingen. Chronische stress maakt het lastiger om in actie te komen, je vergeet vaker afspraken en ook heb je meer moeite om verlangens en emotie te reguleren. Langetermijnbeslissingen nemen wordt daardoor lastig. Alle mentale capaciteit wordt in beslag genomen door stress. Met een speciaal ontwikkelde schuldenescaperoom probeert Stadsgeldbeheer beleidsmedewerkers, hulpverleners en politici te laten ervaren welke effecten geldgebrek en schulden hebben op het brein. De post en administratie zijn een chaos en terwijl ze proberen uit de schulden te komen, worden ze door deurwaarders onder druk gezet. De meeste deelnemers van de escaperoom hebben daarna meer begrip voor mensen met schulden.
Niet alleen begrip, maar ook verstand van zaken is van essentieel belang bij het aanpakken van complexe schulden. Daarom werd door onder andere Stadsgeldbeheer een stedelijke training ontwikkeld voor vrijwilligers en professionele organisaties die begeleiden bij schulden en inkomen in de stad. Met als bijkomend resultaat dat steeds meer dezelfde taal wordt gesproken rond schulden.
In het programma Utrechters Schuldenvrij werken steeds meer partners in de stad Utrecht op eenzelfde stress-sensitieve wijze. Met hulp op maat en met oog op een duurzaam resultaat wordt gewerkt aan een gezonde financiële situatie, zo vroeg mogelijk. Ontzettend belangrijk, want aanmodderen met schulden is kostbaar – kostbaar voor de persoon zelf die zijn leven niet opnieuw kan starten, maar ook ontzettend kostbaar voor de samenleving. Schulden leiden vaak tot dakloosheid, en eenmaal dakloos lopen de kosten en schulden nog veel verder op. We weten dat met een goede aanpak op maat gelukkig veel kan veranderen, ook bij ingewikkelde schulden. Vaak kunnen mensen daarna zelf, of met behulp van lichtere financiële ondersteuning van het buurt of wijkteam, weer goed verder.
Willen we dakloosheid door schulden in Nederland verder terugdringen dan is een slimme aanpak nodig. Niet gebaseerd op denken vanuit schuld en boete maar een aanpak die uitgaat van wat werkt. Het goed regelen van schuldhulpverlening verdient het daarom om als vast onderdeel van ‘de gereedschapskist’ voor goede ondersteuning bij dakloosheid te worden gezien. Zodat dakloosheid door schulden wordt voorkomen en mensen zo snel mogelijk hun leven kunnen hervatten.’
Over de auteur: Guusta van der Zwaart werkt als bestuurder bij Stichting de Tussenvoorziening en is voorzitter basisnetwerk maatschappelijke opvang van Valente. De Tussenvoorziening is actief in Utrecht stad, Amersfoort en de regio Utrecht. Bij Stadsgeldbeheer, onderdeel van stichting de Tussenvoorziening, werken ruim 50 budgetconsulenten en schuldhulpverleners met hart en ziel aan het financieel zelfredzaam maken van 1250 mensen. Dit zijn ook cliënten van andere opvanginstellingen en mensen die zelfstandig wonen maar meer begeleiding en ondersteuning nodig hebben bij het oplossen van hun financiële problemen.
Voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 heeft Valente 5 speerpunten geformuleerd. In de maanden naar de verkiezingen toe publiceren we over elk van die speerpunten een blog van een bestuurder met diens visie, en een cliëntverhaal met ervaring op dat onderwerp. Deze blog hoort bij het speerpunt: voor iedereen een schuldenvrije toekomst. Lees ook het cliëntverhaal dat hierbij hoort: ‘Ik probeerde niet meer af te betalen, dacht, binnenkort ben ik er hopelijk niet meer’.
Alles over Valente en de verkiezingen vind je hier.
Deel deze blog: