Eerste Valente Festival groot succes

Esmé Wiegman (directeur van Valente) opende het eerste Valente Festival. Zij gaf aan vooral te genieten van deze middag en deed een oproep om bij het weggaan van het Festival te bedenken: wat ga ik per direct doen, anders doen of wat kan beter. Staatssecretaris Van Ooijen sprak in zijn videoboodschap over een thuis voor iedereen, wat geen vanzelfsprekendheid is. Esmé, Tim ’S Jongers (politicoloog en publicist) en Maartje Roelofs (directeur maatschappelijke ondersteuning bij VWS) gingen vervolgens in gesprek. Een thuis voor iedereen is een uitdaging voor de komende tijd. Er is spanning tussen de leef- en systeemwereld, waarbij we deze uitersten niet groter moeten maken en articulatiemacht nodig is, benadrukte Tim. Mensen met ervaringskennis moeten gehoord worden en deze kennis een plek krijgen in beleid en de uitvoering ervan. Op de vraag over de inzet van ervaringskennis bij VWS zei Maartje dat VWS een afspiegeling van de samenleving zou moeten zijn en het nodig is het beleid mét mensen te maken in plaats van óver mensen.

Tussen de wereld van beleid en het leven van mensen in een kwetsbare positie zit een kloof die steeds groter lijkt te worden. Wat start bij de goede bedoeling mondt wel eens uit in beledigende praktijken waarin de burger zich niet herkent. Of ‘wie verzint nou dit beleid’. Tim ’S Jongers is politicoloog en publicist en neemt ons in zijn lezing mee over het belang van ervaringskennis binnen het maken van beleid. Dat doet hij met prikkelende voorbeelden en scherpe analyses’.

In zijn relaas neemt Tim neemt ons mee in het leven van de ‘hoopvollen’ en de ‘hooplozen’. Hij illustreert dit a.h.v. zijn ervaringen als medewerker in de nachtopvang en het middelengebruik dat zich in de opvang afspeelde en voor wie het al op jonge misgaat. De ‘hoopvollen’ zijn de mensen die minimaal een master gedaan hebben; dezelfde hobby’s hebben en dezelfde universiteiten doorlopen hebben. Veel beslissingen gaan over mensen die zij zelf niet tegenkomen; over de hooplozen met andere woorden.

Tim is niet zelfredzaam, zei hijzelf. Hoe zelfredzaam zijn de mensen in de zaal? Hij krijgt stress van belastingdienst bijvoorbeeld. Het verschil is het vermogen om hulp in te huren als dat nodig is. We weten al jaren dat ongeveer 25% van de bevolking niet meekomt. Kunnen wij de mensen onder aan de maatschappelijke ladder wel verder helpen? En zo ja, hoe dan?

Ja, het kan. Deze mensen zijn te bereiken door de inzet van ervaringskennis. Kennis is nodig; dan zie je dat er heel andere behoeften zijn. De selectie moet anders en breng de menselijke maat terug. Bestuurders zelf moeten daarnaast ook eens ongehoorzaam zijn en lef durven tonen. Heb het ook over de bestuurscultuur in brede zin. En last but not least, wees niet blind om armoede te zien.

Download hier de presentatie van Tim ‘S Jongers

Stress is geen psychische aandoening, stress is een persoonlijke ervaring. Stress uit zich heel verschillend. Een laag inkomen en dakloosheid zorgt voor veel stress. Ook lichamelijk is het te meten. Psychisch, fysiek, cognitief en emotioneel kunnen de gevolgen van stress te merken zijn en zich uiten in bijvoorbeeld minder goed prioriteiten kunnen stellen. Ook minder openstaan voor advies. Stress is een overreactie: eerst op mijzelf vertrouwen. Mensen zijn dan minder gevoelig voor feitelijke informatie. Eveneens dat iets slecht voor je is, komt niet binnen doordat de executieve functies onder druk staan.

Chronische stress zet mensen onder druk. Dat geldt ook voor cliënten in de opvang. Er wordt heel erg op zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid gelet. Maar juist in stress staat zelfredzaamheid onder druk. “Jij wilt niet”, is dan vaak gehoord. Tamara Madern spreekt van de doelgroep ‘niet willers en niet lukkers’: je komt er zelf niet doorheen.

Download hier de presentatie van Tamara Madern

Janine Janssen moest zich helaas vanwege ziekte afmelden voor haar lezing. Onderzoeker Wilma Boevink sprong in en ging in twee gespreksrondes met leden in gesprek over haar onderzoek ‘Doelgroep in beeld’, over het in kaart brengen van ontwikkelprocessen bij cliënten. Met Janine Janssen spraken we af haar lezing later te programmeren in een online bijeenkomst.

‘Doelgroep in beeld’: in 2022 is geïnventariseerd wat de leden van Valente doen aan dataverzameling over ontwikkelingsprocessen van cliënten en feedback van cliënten op het hulpaanbod. Tijdens de ALV in de ochtend werden de resultaten gepresenteerd; in de ingelaste workshops passeerden de resultaten in kleiner verband nog eens de revue. Daar was ook gelegenheid, en er werd goed gebruik van gemaakt, om de bevindingen nog eens kritisch tegen het licht te houden. Wat betekent het dat in de branche zoveel diversiteit is in gegevensverzameling over effecten van hulpaanbod? Er was veel herkenning bij de workshopdeelnemers waar het gaat om de zoektochten in het opzetten van een goede dataverzamelingsstructuur en het geworstel met gegevens en de resultaten.

Download hier de presentatie van Wilma Boevink

Twee voorzitters van (centrale) cliëntenraden van Safegroep en Pameijer gaven de lezing. Er is veel gemeenschappelijk in zaken waar cliëntenraden mee te maken hebben en waar in Valente-verband ook iets kan.

Problemen waar cliëntenraden tegenaan lopen: het is moeilijk om leden te vinden en te houden. Eerst moet de zaak in eigen huis op orde zijn en daarna komt de behoefte om de horizon te verbreden naar regionale en landelijke samenwerking. Daaronder valt ook een brede samenwerking op het niveau van Valente. Er zijn genoeg thema’s, zoals de intergenerationele problematiek, de vergrijzing, de stijgende zorgbehoefte en afname van beschikbaar personeel.

De waarde van het cliëntperspectief moet op alle niveaus gezien worden. Enkele tips van de presentatoren:

• Blijf als cliëntenraad altijd staan voor het belang van cliënten.
• Houd de relatie met het bestuur goed. De rol van de cliëntenraad is o.a. de organisatie scherp houden.
• Hou rekening met digitalisering en veiligheid.
• De cliënt kijkt op een andere manier naar een probleem dan een hulpverlener.

Download hier de presentatie van de workshop cliëntenraden

Wat een bruisende workshop, waar ondanks de uitbundige omgevingsgeluiden toch veel aandacht was voor het onderwerp! De Landelijke Werkgroep Ervaringsdeskundigheid is brancheoverstijgend en heeft als doel om ervaringsdeskundigheid via een meerjarenbeleid veel steviger te implementeren in de praktijk van GGZ zorg en diverse vormen van opvang en Beschermd Wonen. Er wordt via de netwerken van Valente een vragenlijst verspreid om te inventariseren wat er inmiddels al is en wat wel/niet goed werkt.

Een paar sprekende voorbeelden van de inzet van ervaringsdeskundigheid worden getoond door Arosa en Moviera.

• Arosa doet pilot met ervaringsdeskundigheid onder cliënten die wegens een huisverbod uit huis geplaatst zijn. Jurgen is als ervaringsdeskundige aanwezig en deelt met ons de impact die zijn eigen verhaal kan hebben op mannen die in deze situatie zitten. De herkenning is enorm. De lijn tussen dader en slachtoffer is vaak helemaal niet zo scherp, en de ‘dader’ heeft zo vaak het gevoel door niemand gehoord te worden. Hier is de inzet van een ervaringsdeskundige echt een gouden interventie! Snelle oneliner: “Het woord ‘pleger’ moet je niet meer gebruiken. Plegers voelen zich net zo goed slachtoffer.”
• Moviera werkt met het project “Maatje achter de voordeur”. Mensen die zelf een ervaring hebben gehad in huiselijk geweld worden uitgenodigd om als maatje een deelnemer met dezelfde achtergrond te begeleiden in zijn zorgtraject. Het project traint deze maatjes om hun rol in te nemen. De toegevoegde waarde van maatjes achter de voordeur is groot: het herstelproces wordt ondersteund doordat er veel herkenning is, en doordat de ervaringsdeskundige ook veel handvatten heeft om verschillende thema’s die altijd terugkomen in hulpverlening na huiselijk geweld te ordenen en bespreekbaar te maken. Oneliner: Een maatje heeft hetzelfde meegemaakt en is een voorbeeldfiguur die veel hoop kan bieden aan zijn maatje. Er is een weg hieruit!

Download hier de presentatie van de workshop ervaringsdeskundigheid – zicht op de praktijk

Om de ervaringsdeskundigheid verder te brengen, hebben we elkaar nodig! Om van elkaar te leren en te inspireren! Martijn Kole (Valente), Odette Hensen (HVO-Querido), Paola Buitelaar (RIBW Brabant) vroegen ons hierover na te denken tijdens de workshop; wat kan jouw organisatie brengen of wat heeft jouw organisatie?

Daantje Daniels (voorzitter van de Vakvereniging ervaringsdeskundigheid/Iriszorg) neemt ons mee in de ontwikkeling van het kwaliteitssysteem voor ervaringsdeskundigen, waar staan we nu met betrekking tot ervaringsdeskundigheid in Nederland? En waar gaan we naar toe? Ontwikkelingen waar ervaringskennis als bron wordt gebruikt.

Er is gestart met het ontwikkelen van een kwaliteitssysteem gericht op de professionalisering en borging van het vak, vanuit kernwaarden, voor en door ervaringsdeskundigen. Het systeem maakt de manier van werken duidelijk naar anderen, als financiers, opdrachtgevers, werkgevers. Een systeem om het systeem te lijf te gaan.

Om ervaringsdeskundigheid verder te brengen is aan het eind van de workshop ‘de vraag en het aanbod’ binnen de regio’s van Nederland verzameld en zullen organisaties met elkaar in contact worden gebracht.

Esther de Jongh (gebiedsmanager) en Jolijne Pilanen (psychiatrisch verpleegkundige, 18 jaar werkzaam geweest in ggz) vertelden meer over de best practice van WijZijn Traverse Groep. Met de landelijke middelen hebben zij een brede aanpak en herstelcentrum ontwikkelt die o.a. bestaat uit jobcoaches, schuldhulpverlening, specialistische zorg, eropaf-team en een opvangvoorziening specifiek voor zwerfjongeren. Er is geprobeerd om verbinding te leggen met de GGZ-organisatie in de regio, maar dit is onvoldoende gelukt. De visie verschilde te veel. Hierdoor is besloten om de zorg intern te organiseren. Het ambulante team bestaat uit een gz-psycholoog, een psychiater en drie psychiatrisch verpleegkundigen.

Jolijne heeft de ggz ervaren als een gesloten en naar binnen gekeerde omgeving. Het was een verademing voor haar om persoonsgerichte zorg te kunnen leveren binnen de maatschappelijke opvang. Daarentegen was ze verbaasd over de heftige problematiek in combinatie met de lichte vorm van begeleiding. Het viel haar op dat er vooral ingezet werd op controle en beheersing. WijZijn Traverse Groep is daarom op zoek gegaan naar “wat hun het diepste raakt”. Esther en Jolijne vertellen over hun drijfveren, namelijk de uitzonderingen én echt contact en verbinding maken met de ander.

Jolijne heeft de medewerkers gecoacht en geadviseerd. Daarnaast heeft ze op een laagdrempelige manier zorg kunnen inzetten voor de mensen op de opvang. Ze heeft voldoende tijd om deze zorg te leveren. Ook heeft ze een grote rol gespeeld in de verbinding met de professionals in de ggz.

De meerwaarde van de aanpak komt o.a. door het vertrekpunt vanuit welzijn. Daarmee krijg je een integrale aanpak die werkt voor de complexe problematiek van de doelgroep. De brede aanpak werkt preventief, waardoor opschaling naar bijvoorbeeld een klinische opname nauwelijks meer nodig is. Mensen blijven langer in het herstelcentrum dan in de noodopvang. De werkwijze levert een meer duurzame uitstroom.

Download hier de presentatie van de workshop ggz-zorg en behandeling in huis

Danny Dijkhuizen vertelt zijn ervaringsverhaal. Danny verliest als 11-jarig jochie zijn moeder en twee broertjes door huiselijk geweld. Hoe kan dat jochie met dit verhaal staan waar hij nu staat? Danny vertelt over de personen die een cruciale rol speelden. Wat deden zij zo goed?

Danny vertelt over meester Taco. Over gelijkwaardigheid, écht verbinding maken met elkaar en dat je mag zijn wie je bent. Olivier, zijn voogd, maakt een levensbepalende keuze; Danny gaat wonen bij pleegouders. Olivier handelde vanuit zijn onderbuikgevoel. Zijn pleegouders vingen Danny liefdevol op.

Deze mensen benaderden Danny als normaal persoon, die ook nog kon lachen en grapjes maken. Het verhaal van Danny is triest en treurig, maar als de omgeving je gaat benaderen al triest en treurig, ga je jezelf ook zo zien. Danny: ‘zelfvertrouwen is de meest krachtige brandstof die je maar kan hebben’.

Tijdens de workshop ‘Ontsnap uit de schulden’ werden we meegenomen in het leven van iemand met schulden. We kregen via een aantal video’s een kijkje in het leven van Natasja, een alleenstaande moeder met schulden. Via video’s, diverse opdrachten en zelfs een quiz werden we meegenomen in vraagstukken waarmee je in aanraking komt als je schulden hebt. De workshop gaf verhelderende inzichten en is een basis in traumasensitief denken en werken.

Valente ontwikkelt momenteel een e-learning omtrent armoede en schulden. Deze training wordt ontwikkeld voor medewerkers van leden die met cliënten met schulden werken. De e-learning wordt eind dit jaar gepresenteerd en heeft drie basismodules Achtergrond schuldenproblematiek, Inkomsten & uitgaven, en Schulden en bewind.

Bekijk hier de presentatie van de workshop ‘ontsnap uit de schulden’

Onno Stijger en Edmee Lammerding (Antes ggz Rotterdam) vertelden over het convenant in Rotterdam met alle zorg-, beschermd wonen en (vrouwen)opvangorganisaties dat regelt hoe een client op de juiste plek belandt. Als uitstroom niet goed wordt geregeld dan heeft dit invloed op het herstelproces van mensen. Ze zitten dan onnodig lang in de kliniek of kunnen in de nachtopvang terecht komen. In de workshop is verteld hoe het convenant in de praktijk werkt. Een cliënt van Pameijer interviewde een medewerker van Pameijer en van Antes ggz (filmpje tijdens workshop). Zij vertelden hoe de afspraken helpen zodat medewerkers elkaar snel kunnen vinden. In de workshop bleek dat ook in andere regio’s samenwerkingsvormen tussen opvang, beschermd wonen en ggz actief zijn (Nijmegen, Den Haag, Enschede), soms ook gefinancierd uit innovatiemiddelen Wlz. Continuïteit van financiering noemden meerdere deelnemers als risicofactor.

Download hier de presentatie van de workshop strategische ketensamenwerking

Het meemaken van traumatische gebeurtenissen kan leiden tot stress. Marleen Derks en Sanne Moussa van Blijf Groep leren ons wat stress met je doet. Eerst ervaren we zelf stress in een oefening. We leren wat er gebeurt in je lichaam bij spanning, zowel dingen die je merkt als meer onzichtbare veranderingen. Langdurige en grote mate van stress heeft invloed op het brein. Bij langdurige traumatische gebeurtenissen wordt de ‘window of tolerance’ (de mate van stress die je kan hanteren)’ steeds kleiner. Mensen kunnen daardoor sneller primair reageren, door te vechten, vluchten of juist te bevriezen.

Hoe kan jij traumasensitief werken? Houdt de rol van trauma en stress in gedachten bij het contact met je cliënt. Naast dat we weten dat traumabehandeling kan helpen, kunnen we in de begeleiding ook mensen ondersteunen. Het is belangrijk om veiligheid te bieden, positieve relaties te stimuleren en emoties en gedrag te hanteren. Op die manier kunnen we mensen helpen om in de toekomst beter om te gaan met stressvolle situaties.

Download hier de presentatie van de workshop traumasensitief werken

Esmé Wiegman (directeur van Valente) opende het eerste Valente Festival. Zij gaf aan vooral te genieten van deze middag en deed een oproep om bij het weggaan van het Festival te bedenken: wat ga ik per direct doen, anders doen of wat kan beter. Staatssecretaris Van Ooijen sprak in zijn videoboodschap over een thuis voor iedereen, wat geen vanzelfsprekendheid is. Esmé, Tim ’S Jongers (politicoloog en publicist) en Maartje Roelofs (directeur maatschappelijke ondersteuning bij VWS) gingen vervolgens in gesprek. Een thuis voor iedereen is een uitdaging voor de komende tijd. Er is spanning tussen de leef- en systeemwereld, waarbij we deze uitersten niet groter moeten maken en articulatiemacht nodig is, benadrukte Tim. Mensen met ervaringskennis moeten gehoord worden en deze kennis een plek krijgen in beleid en de uitvoering ervan. Op de vraag over de inzet van ervaringskennis bij VWS zei Maartje dat VWS een afspiegeling van de samenleving zou moeten zijn en het nodig is het beleid mét mensen te maken in plaats van óver mensen.

Onderzoekers Caroline van Genk, Lia van Doorn, Maarten Davelaar, Max Huber, Suzanne Bouma, Elise Peters, Jan de Vries en Dorieke Wewerink waren de hele middag aanwezig op de onderzoeksmarkt in de middenruimte van het Festival, met materiaal, nieuwsbrieven en doorkliks naar onderzoekssites. Zij gingen in gesprek met leden over onderzoek naar onder andere Beschermd thuis, het Ethos light tel-onderzoek, partnergeweld, gemengd wonen, Individuele Plaatsing en Steun (IPS) en Natuurinterventies in de vrouwenopvang en maatschappelijke opvang. En natuurlijk over de onderzoekersnetwerken waarmee Valente verbonden is: onderzoeksnetwerk dakloosheid, netwerk herstelgerichte zorg en het onderzoeksnetwerk partnergeweld.

Op het marktplein stonden het hele festival door verschillende interessante kramen. Zo was het Expertisecentrum Forensische Psychiatrie aanwezig voor de deskundigheidsbevordering BW en MO, er werden verschillende best-practices e-health gedemonstreerd en Johan Gortworst presenteerde de Canon Sociaal Werk – wie zijn geschiedenis niet kent… Verder viel er nog veel te leren over natuureducatie voor kinderen, kon je even neerploffen in de docuhoek en deelde Cosis de mooie woonstartkoffer. De hele middag werden de kraampjes druk bezocht. Skôn zou ook komen met hun meubels, maar moest zich helaas afmelden wegens ziekte.

Vanuit Moviera waren Liesbeth Renssen (manager) en Marie Louise van der Heijden (beleidsmedewerker) aanwezig om geïnteresseerden te begeleiden in een korte virtuele ervaring: wat doet het met je als je de VR-bril opzet waardoor je gedurende 6 minuten in de schoenen staat van een jong kind dat willoos getuige is van een uit de hand lopende ruzie tussen de ouders, met een vorm van huiselijk geweld. Gedurende deze virtuele ervaring ervoeren deelnemers hoe de spanning geleidelijk oploopt en dat je verschillende dingen ziet en hoort, afhankelijk van waar je in de kamer staat. In de nagesprekjes werd stilgestaan bij gevoelens van machteloosheid, onrust, spanning en ook bij de vraag: hoe kun je deze bril inzetten in deskundigheidsbevordering en in de hulpverlening.

Louise Olij en Bureau de Bont gaven een workshop over hoe HVO-Querido werkt aan de kennisbouwstenen voor de T-shaped professional. HVO-Querido staat aan het begin van deze ontwikkeling en hoopt vandaag ook inspiratie op te doen. Louise licht toe dat de ligger van de T staat voor generalistische kennisbouwstenen; de drager van de T staat voor specialistische kennisbouwstenen. HVO-Querido heeft vooral geïnvesteerd in generalistisch/gebiedsgericht werken. Daarbij is uit beeld geraakt hoe ze de meer specialistische kennis, vaardigheden en competenties in samenhang willen ontwikkelen en organiseren.

 De T-shaped professional draagt bij aan een gemeenschappelijke taal, profilering en het versterken van de positie op de arbeidsmarkt. Het is niet bedoeld als keurslijf of een ‘mal’ voor de professional. Het is een manier om het gesprek over kwaliteit te voeren en om te kunnen reageren op de veranderende wereld en doelgroep. Er kan gespeeld worden met de kennisbouwstenen om zo te zorgen voor de juiste professional op de juiste plek met passende opleiding.

Tijdens de workshop keken de deelnemers welke kennisbouwstenen bij generalistisch werken horen en welke bouwstenen bij specialistisch werken. De deelnemers constateerden dat het niet alleen om kennis en vaardigheden gaat, maar juist ook over houding en bejegening en dat daarom de betrokkenheid van cliënten en ervaringsdeskundigen van belang is.

Download hier de presentatie van de workshop T-shaped professional

Gedurende de middag liepen vele aanwezigen langs de route waar de foto-expositie ‘Hersteld: Hel, herstel, held’ opgesteld was van Kim van de Wetering (communicatieadviseur Valente en freelance fotograaf). In deze portretserie komen drie mannen in beeld: wat is het verhaal achter het strafblad? Wat hielp hen erdoorheen, en waar staan ze nu?

Belangstellenden waren onder de indruk en konden bij de foto’s lezen hoe cliënten in de forensische zorg vaak ieder hun eigen verhaal hebben waarin opgroeien in huiselijk geweld, trauma en andere psychische pijn de rode draad vormen. Een van de geportretteerden was ook aanwezig op het festival.

Lees meer over de serie